Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде – Егемен Қазақстан

«Ұлттың ұлт болуы үшін бірінші шарт – тілі болуы. Ұлттың тілі кеми бастауы ұлттың құри бастағанын көрсетеді», деп М.Жұмабаев айтқандай, тіл мәртебесін биіктету – әрбір мемлекет үшін басты мақсат. Иә, Қазақстан Тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдары болашаққа сенімді қадам жасап, мемлекеттік тілдің өрісін кеңейту мәселесіне шындап кірісті. Осындай үздіксіз қам-қарекеттің арқасында тілдің қозғалыс аясы ұлғайып, біршама алға қадам бас­ты. Десе де, қуануға әлі ертелеу. Олай дейтініміз, мемлекеттік тіл саясаты әлі де болса күн тәртібіндегі негізгі  мәселенің біріне айналып келеді.

Жуырда Қазақстанның «Ақ жол» демократиялық партиясының орталық кеңсесінде президенттік сайлау қарсаңындағы үгіт-на­си­хат жұмыстары аясында «Қазақ­станның болашағы – қазақ тілінде» атты дөңгелек үстел өтті. Жиынға партияның Орталық аппаратының қызметкерлері, Парламент Мәжі­лісінің депутаттары Оразгүл Асан­ғазы, Алмас Тұртаев, Меруерт Қаз­бекова, Мәдениет және спорт министрінің кеңесшісі, академик Ғарифолла Есім, Астана қалалық тілдер басқармасының басшысы Ербол Тілешов, ғалымдар Зиябек Қабылдинов, Сұлтанхан Аққұлұлы, Қайырбек Кемеңгер, Серікзат Дүйсенғазин, партияның ардагері Тұрсынбай Ахметов, сондай-ақ, қоғамдық бірлестік өкілдері мен партия мүшелері қатысты.

Дөңгелек үстелді Парламент Мәжілісінің депутаты, «Ақ жол» партиясының төрағасы Азат Пе­руа­шев ашып, тіл мәселесі тө­ңі­­ре­гінде біраз мәселені қау­за­ды. Содан соң сөз алған партия төрағасының орынбасары Қазыбек Иса «Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде», деп мәлімдеген Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың мемлекеттік тілді Ата Заңымызға сай өз төріне биіктету үшін үнемі қайрат көрсетіп келе жатқанын атап көр­сетті. Ал «Ақ жол» партиясы Орталық кеңесінің идеологиялық жұмыс бойынша хатшысы Сә­бит Байдалы: «Біздің басты мақ­сатымыз – қазақстандықтардың жаңа жалпыұлттық мұраттар мен құндылықтарды – құқықтың үстемдігін, жеке меншікті қор­ғау­ды, мемлекеттік дәстүрлерді, қа­зақ­стандық құндылықтар мен тәуел­сіздік жылдарындағы табыс­тарды өздерінің этностық мінез-құлық модельдерінен жоғары қоюына қол жеткізуі», – деді.

Қысқаша айтқанда, жалпы­ұлттық құндылықтар этностық мінез-құлық модельдерінен жо­ға­ры тұруы керек. Ендеше, мемлекет құраушы ұлт ретінде қазақтар Қазақ елінің біртектілігін қалыптастыру үшін қолдан келгеннің бәрін жасауы қажет. Ал ол біртектілік Елбасы белгілеп берген Тәуелсіздіктің өмірлік философиясы – Мәңгілік Ел идеясының іске асырылуына қызмет етуі тиіс. Ал елдіктің басты тірегі – тіл екенін бұл аудиторияға дәлелдеудің өзі артық еді.

Жетістіктерді көрмеу – көр­соқырлық, ал кемшіліктерді көре тұра айтпау – жаны ашымастық. Осы тұрғыдан келгенде, тәуел­сіздігімізді алғанымызға ширек ғасырға жуықтаған кезде қоғам мемлекеттік тілдің шынайы, нақ­ты мәртебесін одан әрі көтеру жө­нінде жаңа міндеттер қоюға толық құқылы. Бұл уақыт ішінде біздің тәуелсіз мемлекетімізде тұтас бір ұрпақ туып, өсіп-жетілді.

Дегенмен, «Ақ жол» партиясы мүшелерінің басым көпшілігі қазақ тілін пайдалану көлемін бұрын болмаған жоғары деңгейге көтеру қажет деп есептейді. Орыс тілі еліміздің басым көпшілігінің ойлау, сөйлеу құралына айналып алғаны жасырын емес. Оның үстіне, құлдық саналы шенеуніктердің тілге тосқауыл болып отырғаны тағы бар. Мемлекеттік тіл мәдениет мәселесі аясынан да асып кеткенін назарға алу керек, бүгінде ол – ұлттық қауіпсіздік мәселелерінің қатарына еніп отыр.

Тақырыпқа байланысты түрлі пікірлер тыңдалып, ұсыныстар айтылды. Сондай-ақ, мәдениет, тәрбие, ұрпақ сабақтастығы, тіпті, Астана қаласында қазақ тілді басылым­дар сатылатын екі дүңгіршектің ­(киоск) ғана бар екендігі де әңгіме­ге арқау етілді. Бұл жиынның тар­тымдылығы соншалық, тіпті, түс­кі үзіліс уақытында да ешкім тырп етпестен ұйып тыңдап, өз ойларын ащы да болса ойып осып айта білді. Тіл жанашырларының бұлайша қызылкеңірдек болатынындай бар, өйткені мемлекеттік тіл әлі де өз биігіне, өз дәрежесіне көтеріле алмай келеді.

 

Раушан

ТӘУІРХАНҚЫЗЫ, журналист.

АСТАНА.
           Дерекнама – egemen.kz Егемен Қазақстан 14.04.2015