Бұл күндері «Ақ жол» ҚДП Қостанай облысы бойынша филиалының төрағасы Махабат Жұтаевпен және жергілікті мәслихат депутаттарымызбен бірге осы өңірде жұмыс істеп жатырмыз.
Бүгін «Саламат» ЖШС (Орталық Азиядағы ең ірі астық өңдеу кешені), «Баян сұлу» АҚ кондитерлік фабрикасы және «Beef export group» ЖШС ет өңдеу кешені секілді бірқатар алдыңғы қатарлы кәсіпорындарда болдық.
Ұжымдармен әңгімелесіп, кәсіпкерлер мен қарапайым азаматтардың партиясы ретінде Конституцияны реформалаудың басымдықтарына деген көзқарасымыз туралы айттық; конституциялық өзгерістер мен жалпы өмірлік сұрақтарға жауап бердік.
Қаңтар оқиғасы реформаға айқын түрткі болғанымен, олардың алғы шарттары (трагедиялар да, реформалар да) осы оқиғалардан әлдеқайда бұрын анық қалыптасқанын атап өттім. Қалай болғанда да, «Ақ жол» Демократиялық партиясы да, партия төрағасы ретінде өзім де 2019 жылдың өзінде қатаң билік вертикалын құрудың орнына билік тармақтары арасындағы тежеу мен тепе-теңдіктің сақтайтын, ең алдымен, өкілді тармақтың (парламент пен мәслихаттар) функционалдығын күшейту арқылы, әлеуметтік-экономикалық ғана емес, сонымен қатар саяси реформалар жүргізілмей қоймайтынын мәлімдеген болатынбыз. 2020 жылы бұл ұстаным партияның Саяси бағдарламасында бекітіліп, съезде Тәуелсіздігімізге төніп тұрған үш қауіп – бюрократия мен кең етек алған сыбайлас жемқорлық; әлеуметтік әділетсіздік және байлар мен кедейлер арасындағы үлкен алшақтық; сондай-ақ экономика мен билікті монополиялау – Қырғызстандағы, Украинадағы және Беларусьтегі сілкіністерге ұқсас мемлекеттілік дағдарысқа әкелетініне назар аударған едік. Өкінішке қарай, бұл ескертулер, тіпті парламенттік партияның аузынан шыққанымен, кейін билік тарапынан ескерусіз қалды.
Ал бүгін ұсынылып отырған конституциялық реформа негізінен осы қауіптерге жауап болып табылады. Бизнес тұрғысынан алғанда, саяси жүйені өзгерту ғана емес (бұл туралы біз айтып қана қоймай, сонымен қатар Парламентте және съезде сөйлеген сөздеріміздің фрагменттерін көрсеттік), сонымен қатар олардың шынайылығы мен әділдігін қамтамасыз ету, сот жүйесі, судьяларды таңдау және тағайындау тәртібінің ашықтығы өте маңызды.
Сондай-ақ мен бірқатар белгілерге сүйенсек, Президент Тоқаев Конституцияға ұсынылған реформамен шектеліп қалмайтынын атап өттім. Референдумда халықтың кең қолдауына ие болған жағдайда мемлекет басшысы мемлекеттік органдарды қарапайым азаматтардың қамына жақындататын бұдан да күрт өзгерістер туралы шешім қабылдауы әбден мүмкін. Бұл ретте «Ақ жол» ҚДП біздің Саяси бағдарламамызда көрсетілген парламентаризм институттарын нығайту және мемлекеттік басқарудың теңгерімді үлгісін қамтамасыз ету бойынша бірқатар бастамаларды ұсынуға дайын болады.
Бүгінгі күні референдумға шығарылған Конституцияға енгізілген түзетулер пакеті бұл жолдағы алғашқы болса да, нақты қадам болып табылады. Сондықтан біз бұл реформаны қолдаймыз және кәсіпорын ұжымын осындай маңызды шаралардан шет қалмауға шақырамыз.
Жалпы, компания қызметкерлерінің біздің түсініктемелерімізге деген көзқарасы дұрыс. Әрине, күдік пен күнделікті сұрақтар бар.
Мысалы, егер бұл дауыс беру сайлаушылардың қатысуы туралы деректердің жоғарылауы және ұсынылған жобаға дауыс берудің шынайы емес сандары секілді ескі «үлгілер» бойынша өтсе, партия не істейді: партияның болып жатқан жағдайға өз көзқарасын білдіріп, бағасын беруге әрқашан мүмкіндігі бар деп жауап бердім. Мәселен, өткен жылғы ауыл әкімдерінің сайлауында «Ақ жол» партиясынан үміткерлердің құқықтары жаппай бұзылған кезде біз Орталық сайлау комиссиясына ресми қарсылықтар жолдап қана қоймай, бұл мәселені депутаттық мінберден екі рет өз сауалдарымызда көтерген болатынбыз.
Сондай-ақ жетім балалар - балалар үйлерінің түлектеріне баспана бөлу туралы да сұрақтар қойылды; әйелдердің зейнеткерлік жасы; салық органдары мен прокуратураның кәсіпкерлерге қатысты заңсыз әрекеттері; полигондардың экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарды сақтауындағы өрескел жағдай; отандық астық өңдеуді дамыту бойынша мемлекеттік органдардың бұлыңғыр саясаты туралы; Ресейге қарсы санкциялардың аймақ экономикасына әсері; біздің нарықтың қант пен бидай шикізатын жеткізудегі ресейлік шектеулерге тәуелділігі; азық-түлік бағасының өсуі және т.б. сұрақтар қойылды.
Үкімет пен Бас прокуратураның алдына қою үшін бірқатар нақты мәселелерді назарға алдым. Кешке астық саласында жұмыс істейтін бір топ ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерімен сөйлестім.