11
Қараша
«Ақ жол» партиясы қазақстандық келіссөз жүргізушілерді халықаралық келісімдерде ұлттық мүдделерді қорғауға шақырды
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
А.Ұ.Маминге
Құрметті Асқар Ұзақбайұлы!
«Ақ жол» Демократиялық партиясының фракциясы сыртқы экономикалық ынтымақтастық тек республиканың ұлттық мүдделеріне негізделуі керек екендігіне мемлекеттік органдардың назарын үнемі аударады.
Біз қазақстандық келіссөз жүргізушілердің біліксіздігінің нәтижесінде осындай мүдделер айқын бұзылып, отандық бизнестің ең тартымды бірлестіктерде де тікелей және жанама шығындарға ұшыраған фактілерді бірнеше рет атап өттік.
Бұл проблема пандемия мен жүз мыңдаған кәсіпкерлер үшін жұмыс орындарын шектеу аясында тағы да ушықты.
Алайда, егер пандемия негізінен қызмет көрсету саласына әсер еткен болса, ал сыртқы саудадағы қате есептеулер экономиканың нақты секторына әсер етуде.
1 қазанда бір топ депутаттар Үкіметке бір жарым айдан кейін 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 278-бабының 29-тармағы өз күшін тоқтатанына байланысты жүгінді. Оған сәйкес қазақстандық өндірушілер жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар бойынша тауарларды, жұмыстарды сатып алу және қызметтерді жиырма пайызға шартты жеңілдік алады.
2019 жылы жер қойнауын пайдаланушылардың жылдық сатып алу көлемі 8 триллион теңгеден асқанын, тауарлардағы жергілікті қамту үлесі 10-12% құрағанын ескерген жөн.
Ал шамамен 90% шетелге кетеді.
Бірақ бұл ақша біздің табиғи байлықтарымызды сатудан түскен. Олар пайдаланылатын жабдық үшін ауыстырылатын қондырғылар мен бөлшектер шығарудан бастап, жер қойнауын пайдаланушылар тұтынатын тауарлардың жергілікті өндірісін құруға бағытталуы мүмкін.
Өркениетті әлемде шикізат өндірушілердің мұндай міндеттемелері ежелден норма болып саналған және «офсеттік (индустриялық) саясат» ұғымына енгізілген. 2012 жылдан бастап «Ақ жол» фракциясы тиісті заң қабылдау қажеттігін алға тартып келеді. Ештеңе өзгерген жоқ.
Сонымен бірге көрсетілген ереженің тоқтатылуы тауар алпауыттарын сатып алудағы жергілікті қамтуды сөзсіз төмендетеді.
Сарапшылардың бағалауы бойынша 58 мыңнан астам қазақстандық жеткізушілер жер қойнауын пайдалану саласындағы сатып алулардан аластатылады.
Сұрауға жауап ретінде Үкімет «кездесу өтті» және «жұмыс тобы құрылды» деп хабарлады. Бірақ экономикаға жиналыстар емес, нақты шаралар қажет.
Біздің ЕАЭО-мен тәжірибемізде осындай мысалдар бар. 2017 жылы «Ақ жол» Демократиялық партиясының фракциясы қазақстандық машина жасаушылардағы әділетсіз жағдайлар туралы сұраныс жіберді.
Осылайша, Еуразиялық экономикалық кеңестің No72 шешімімен (2014 ж., «Өндірістік жинақтау туралы»), Қазақстан мен Беларуссия көлік құралдарын құрастыруға қатысты жаңа келісімдер жасасуды тоқтатуға міндеттеме алды. Ал бұл талап Ресейге қолданылмады. Жалпы, Еуразиялық экономикалық одақ тең құқықты және өзара тиімді бірлестік ретінде құрылды.
Бұл сонда қандай және кімге пайдалы «теңдік»? Егер бір ғана ел жаңа жобаларды жүзеге асыруға құқылы болса, бұл өзара тиімділік қандай?
Бұл Келісімге сілтеме жасай отырып, Қазақстанның өзінде жаңа өндірісті қолдамау туралы талаптар болғандығы айтылды.
Біздің келіссөз жүргізушілер не туралы ойлады?
Шынында да, мұндай шарттарға келісу арқылы олар әдейі отандық бизнесті шектеді.
Осы тәжірибені ескере отырып, ұлттық экономикалық мүдделерге нұқсан келтіретін кемсітушілік тәсілдерде басқа да сыртқы сауда келісімдері болуы мүмкін екенін жоққа шығаруға болмайды.
Осыған байланысты «Ақ жол» ҚДП парламенттік фракциясы Үкіметтен:
1) интеграциялық бірлестіктердегі республиканың өкілдеріне құжаттарды дайындауда ұлттық мүдделерді әсіресе кәсіпкерлер пандемияның ықпалында болатын қиын жағдайды ескере отырып берік қорғауды тапсыру;
2) ұлттық экономикалық мүдделерді қорғау бойынша ДСҰ мен ЕАЭО аясындағы келісімдерді қоса алғанда, Қазақстан Республикасының барлық халықаралық экономикалық міндеттемелерін жедел түрде талдауды және қажет болған жағдайда, жоғарыда келтірілген мысалдардағыдай, қажетті өзгерістерді бастауды;
3) Шетелдік компанияларды, ең алдымен жер қойнауын пайдалану саласындағы жергілікті кәсіпорындарды қолдау үшін ынталандырудың қосымша түрлерін үнемі іздеуді сұрайды.
Бүгінде жаһандық дағдарыс аясында әлемнің барлық дерлік елдері өз өндірушілерін қорғауда. Біздің серіктестеріміз Қазақстан Үкіметінің осындай күш-жігерін қалай қабылдайтындығы отандық келіссөз жүргізушілердің табандылығы мен сенімділігіне байланысты.
Құрметпен,«Ақ жол» фракциясының депутаттары
