25
Мамыр
Қазақстанның монополияға қарсы реттеуін ЭЫДҰ елдерінің үздік тәжірибешілері енгізуде
«Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі, 2016 жылдың 25 мамыры
Қазақстанның монополияға қарсы реттеуін ЭЫДҰ елдерінің үздік тәжірибешілері енгізуде – бұл туралы Мәжіліс депутаты Азат Перуашев, Астаналық экономикалық форум аясында «Бәсекелестікті дамыту: жаңа ойын ережелері» атты конференциясында сөйлеген сөзінде мәлімдеді.
Монополияға қарсы реттеу реформасы 2015 ж. оны Кәсіпкерлік кодекс нормаларына енгізу және өңдеу арқылы өткізілді. Бұл ретте А. Перуашев атап өткендей, ЭЫДҰ мүшелері (АҚШ, Германия, Франция) - дамыған мемлекеттердің озық тәжірибелері зерттеліп, қазақстандық заңнаманы Экономикалық Ынтымақтастық және Даму Ұйымының стандарттарына елеулі жақындасқаны анықталды.
Сонымен қатар, монополияға қарсы органдар өздеріне тән емес функциялардан босатылды және әділ бәсекелестікті қамтамасыз етуге мүмкіндік алды. Бәсекелестікке қарсы және жазалау келісімдерінің ұғымдары нақтыланды, келісілген іс-әрекеттердің нақты белгілері орнатылды. Бұл формальды тәсілдерді жою мен жағдайдың экономикалық талдауының рөлін күшейтуге әкеп соқты.
Кәсіпкерлік кодекс 'үстем жағдай' түсінігіне елеулі өзгерістер енгізді, орнатылған екі шектен: үлесі 50% - дан астам (қосымша сипаттамалары талап етілмейтін); үлесі 35-тен 50% - ға, нарық субъектісінің мазмұндық ережелері сипаттамалары болған кезде ғана орнатылуы мүмкін.
Реформа аясында монополияға қарсы тергеу рәсімі нақтыланған, бизнес құқықтарын сақтау кепілдігі қалыптасқан. Монополияға қарсы органның өзінің рөлі өзгерді, оның дербестігі және өкілеттілігі күшейе түсті.
Тұтастай алғанда, жүргізілген заңнаманы жаңғырту монополияға қарсы реттеу саласындағы экономикалық тұрғыда негізделген тәсіл халықаралық үрдісі талаптарына сәйкес келеді, реттеуіштің өзінің экономикалық сараптамалық деңгейін арттыруды талап етеді, сондай-ақ тәуелсіз сарапшыларды тауарлық нарықтар мен салаларды әділ бағалауға шақырады.
Сонымен қатар, Азат Перуашев бәсекелестік мәселелері бойынша парламентке келіп түскен заң жобасын аясында қабылданған шешімдерді қайта қарау талпыныстары мен қол жеткізілген мүдделерінің теңгеріміне назар аударды.
Оларға, 'тауар нарығына кіруін шектеу' түріндегі картельдің жаңа түрін белгілеу ұсынысы жатады, өйткені оның қолданылуы бәсекелестікті мойындап, әр түрлі қатысушылармен жаңа өнімдер шығару мүмкіндігін тудырды. Оның үстіне, мұндай картельдердің анықталуы ЭЫДҰ елдерінде де, ЕАЭО елдерінде де жоқ.
Онымен қоса мемлекеттік органдардың қалауы бойынша санкцияларды қолдануға мүмкіндік беретін және құрамында нақты өлшемдерінің болмауы, заң жобасында сондай-ақ келісілген іс-қимылдардың мынадай «бәсекелестіктің әрекеттерін шектейтін» қосымша белгісі ұсынылды. Келісілген іс-әрекеттерді дәлелдеу үшін оның орнына А. Перуашев ЭЫДҰ қолданылатын «бәсекелестер арасындағы ақпараттық алмасу» белгісін ұсынды. және т. б..
Әрине, бұл салада нормалардың одан әрі дамытудың бағыттары жеткілікті. Алайда, бұл өзгертулер ретроградтық сипатта емес, үдемелі болуы тиіс. Сондықтан депутат реформаның кейбір нәтижелерін алғашқы жарты жылдықта-ақ тексерудің кейбір нәтижелерін 'олардың тынымсыз жұмыс істегісі келмеуін оның әкімшілік тұтқаларына ауыстыру',- деп бағалады. 'Мүмкін мен қателесемін' - деді бұл орайда А. Перуашев.
Жалпы, оның пікірінше, Кәсіпкерлік кодексінің ережелері прогрессивті сипатта және Қазақстанның заңнамасын үздік әлемдік мысалдармен жақындастырады. Бұл тренд жалғаса беруге тиіс және ең бастысы - құқық қолдану тәжірибесінде жүзеге асырылады – деп сенеді 'Ақ жол' фракциясының жетекшісі.
