«Ақ жол»: 5 жыл бұрын анықталған бұрмалаушылыққа қарамастан, әуежай аудандарында ұшу қауіпсіздігіне қауіп төніп тұр

«Ақ жол»: 5 жыл бұрын анықталған бұрмалаушылыққа қарамастан, әуежай аудандарында ұшу қауіпсіздігіне қауіп төніп тұр

Премьер-Министр

А. Смайыловқа 

Бас Прокурор

Б. Асыловқа

2019 жылғы 27 желтоқсанда Алматы қаласы әуежайының ауданында Фоккер-100 ұшағы апатқа ұшырады. Ұшақ көтерілер кезде күрделі әуе жағдайына түсіп, ұшу процессі үзіліп, Алматы қаласы әуежайының әуеайлақ маңындағы аумағына шығып кетті. Онда әуеайлақ қоршауының артында 9-10 метр қашықтықта заңсыз салынған күрделі екі қабатты үймен соқтығысып, қирады, бұл ұшақ бортында болған 12 адамның қайтыс болуына және 47 адамның жарақат алуына себеп болды.

Кейінірек бұл үй азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның (яғни Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Азаматтық авиация комитетінің) рұқсатынсыз өз бетінше салынғаны белгілі болды. Заңнамаға сәйкес мұндай рұқсатты алу ұшу-қону жолағының ең жақын нүктесінен 4 км қашықтықта кез келген биіктіктегі барлық объектілер үшін талап етіледі. Демек, нақты осы жағдайда өз жолында қатты қону кезінде ұшақ бірде-бір күрделі құрылымды кездестірмеуі және құрбандар болмауы керек еді!

Апатқа дейін 2,5 жыл бұрын БП Бас көлік прокуратурасы ҚР ИИДМ-не ұсыныс енгізді, онда «Жергілікті атқарушы органдардың әуеайлақ маңындағы аумақтан объектілерді, оның ішінде ЖТҚ салуға жер бөлу мәселелері (Азаматтық авиация) комитетімен бақылаусыз қалдырылды. Заңның 90-бабының 1-тармағын (ҚР әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Заң) бұза отырып, Комитеттің тиісті рұқсатынсыз Алматы, Ақтау, Атырау, Ақтөбе, Өскемен, Көкшетау, Тараз және Шымкент қалаларындағы әуежайлар ауданында тұрғызылған 800-ден астам объект орын алды, олардың бір бөлігі ұшу қауіпсіздігіне қауіп төндірді» атап өтті және «жергілікті атқарушы органдардың әуеайлақ маңындағы аумақта ААК рұқсатынсыз жер учаскелерін беруіне жол бермеу жөнінде шаралар қабылдауды» талап етті.

Яғни, бүкіл ел бойынша жүйелі проблеманың болуы 2017 жылы анықталды. Прокуратура көрсеткен барлық әуежайлардың жанында, соның ішінде Алматы облысының Талғар ауданында заңсыз салынған үйлермен жұмыс істеуге уақыт жеткілікті болды.

2021 жылы Алматы облысы Талғар ауданының шенеуніктері сотталды, олар 2013-2015 жылдары Алматы қаласы әуежайының әуеайлақ маңындағы аумағында жер учаскелерін заңсыз таратқан. Бірақ заңсыз берілген учаскелерде заң бойынша ештеңе салу мүмкін емес, сондықтан бұл жер мемлекеттік жер қорына қайтарылуы керек, бірақ бұл әлі күнге дейін жасалмаған.

Фоккер-100 ұшағы апатынан кейін 3 жылдан астам уақыт өтті, бірақ әуежайларға іргелес аумақтағы барлық заңсыз салынған үйлер бір орында тұр және әуе кемелері мен олардың жолаушыларының қауіпсіздігіне қауіп төндіруде. Оған қоса, сол үйлердің саны өсуде.

Белгілі заңгер Бақытжан Базарбек 2020 жылы сәтсіз орналасқан үйден 100 метр қашықтықта, Алматы қаласының әуеайлақ маңындағы аумағында санитарлық-қорғау аймағы мен әуежай қоршауынан ені кемінде 500 метр болатын шектеулі құрылыс аймағының орнына Талғар ауданының билігі ондаған үйі бар коттедждік кент орналастырғанын хабарлады. Коттедж қалашығы мен оның артындағы тұрғын аудан толығымен газдалған.

Яғни, әуеайлақ маңындағы аумаққа кемелерді апаттық қону қайталанған жағдайда, ғимараттармен соқтығысып қана қоймай, одан кейінгі өртпен газ құбырының жарылуы да мүмкін. Осындай жағдай орын алса, енді ешкім аман қалмайды.

Әуежайлар мен олардың ұшу-қону жолақтарының жанында заңсыз салынған құрылыстардың жағдайы біздің еліміздің көптеген басқа қалаларында да шешілмеген күйінде қалып отыр.

Жақында 2018 жылдың қараша айында Алматы қаласы әуежайының әуеайлақ маңындағы аумағында бұзушылықтар болған жағдайда ҚР ИИДМ Азаматтық авиация комитетінің лауазымды адамдары қажетті шараларды қолданбай, «Алматы» халықаралық әуежайы» АҚ-ға әуеайлақтың жарамдылық сертификатын бергені туралы ақпарат шықты. Антикор қызметте әрекетсіздікке жол берген, ауыр зардаптарға әкеп соққан адамдардың деректеріне қатысты сотқа дейінгі тергеуді бастады (ҚР ҚК 370-бабы 4-б.). Демек, барлық шенеуніктер 2019 жылдың желтоқсанында қайғылы жағдайға әкеп соқтырған заңсыз әрекеттері үшін жазаланбауы мүмкін.

Бүгін ғана Алматы әуежайы ауданында ААК осы мәселемен айналысқалы жатқаны туралы ақпарат пайда болды.

Дәл осы шенеуніктер 5 жыл бойы не істеді екен?

5 жыл бұрын әуежайлардың ұшу-қону жолақтарының айналасында заңсыз дамулар анықталған басқа әуежайлар қайтпекпіз?

Жоғарыда айтылғандарға байланысты «Ақ жол» депутаттық фракциясы келесіні талап етеді:

1. Әуеайлақ маңындағы аумақтарда заңсыз салынған және Алматы қаласының әуежайын қоса алғанда, бүкіл ел әуежайларының ұшу-қону жолақтарына қауіпті жақын орналасқан күрделі объектілер бойынша бұзушылықтарды жою үшін барлық қажетті шараларды қабылдау.

2. Бүкіл елдегі әуежайлардың айналасындағы жағдай біздің азаматтарымыздың өміріне қауіп төндіретін әрекеттерге (әрекетсіздікке) немесе немқұрайлылыққа байланысты лауазымды тұлғаларды анықтау және жауапқа тарту. 

Құрметпен, «Ақ жол» фракциясының депутаттары