11
Қантар
«Ақ жол»: Жастардың таңдау еркіндігі шектелмеу керек
Қазақстан
Республикасының
Премьер-Министрі
Ә. А. Смайыловқа
ҚР Орталық сайлау
комиссиясының
төрағасы
Н.М.Әбдіровқа
Алдағы уақытта Парламент Мәжілісі мен
барлық деңгейдегі мәслихаттарға мерзімінен бұрын сайлау жарияланады деп
күтілуде.
Осыған байланысты, «Ақ жол» Қазақстан
демократиялық партиясы сайлау процесінің тұрақты қатысушысы ретінде соңғы
жылдары тараған «Ескі Қазақстанның» жағымсыз тәжірибесіне назар аударады, онда
жоғары оқу орындарының басшылығы студенттерді билік партиясына дауыс беруге
міндеттеді, ал оны заңсыз бақылау үшін – кураторларға «Нұр Отан» үшін деген
белгісі бар сайлау бюллетеньдерінің фотосуреттерін өзінің жеке куәлігімен бірге
жіберуге міндеттеді.
Кейіннен қызметкерлердің дауыс беруін
бақылау үшін осы әдісті кейбір бюджеттік ұйымдардың басшылары қолдана бастады.
«Ақ жол» демпартиясы мұндай тәжірибені биліктің азаматтық
қоғамға жалпы қысымының көрінісі деп санайды, оған жол берілмейді және ҚР
Конституциясы мен заңдарының барлық нормаларына қайшы келеді. Студенттерге
мұндай қысым шараларын қолдану әсіресе зиянды, өйткені бұл құлдық психологияны
тәрбиелеуге, жастарымыздың таңдау еркіндігі мен жеке қадір-қасиетін басуға
ықпал етеді.
Халықаралық тәжірибеде қоғамды тоталитаризмнің мұндай
көріністерінен қорғау үшін олардың азаматтарға қысымын шектеуге мүмкіндік
беретін шешімдер бұрыннан жасалған.
Мәселен, АҚШ-тың 20-ға жуық штаты сайлаушыларға қысымның
алдын алу мақсатында осындай талаптардың бастамашыларын қылмыстық қудалауға
дейінгі шараларды қолдану арқылы толтырылған бюллетеннің суретін түсіруге және
жіберуге тыйым салды.
Осыған байланысты, «Ақ жол» партиясы «Сайлау туралы» Заң
және әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодекс шеңберінде толтырылған сайлау
бюллетенін суретке түсіруге және осындай суреттерді жіберуге тыйым салуды
бірнеше рет ұсынды.
Осы ұсыныстар, басқалармен бірге 60-тан астам түзетулер
өткен жылдың шілде және қыркүйек айларында Президенттің 2022 жылғы 16
наурыздағы жолдауын (Конституциялық реформаны) іске асыру туралы Заң жобасын
талқылау шеңберінде конституциялық реформаны дамытуға енгізілді. Бірақ,
өкінішке орай, Үкімет, Әділет министрлігі және басқа да уәкілетті мемлекеттік
органдар, сондай-ақ біздің әріптестеріміз басқа фракциялар біздің
ұсыныстарымыздың бүкіл пакетін қабылдауға қарсы болды және бұғаттады.
Алайда, жақындап келе жатқан сайлау кезеңі әділ сайлауды қамтамасыз
ету және биліктің сайлаушылардың еркіне қысымын болдырмау тұрғысынан бұл
мәселені тағы өзекті етеді.
Осыған байланысты «Ақ жол» фракциясы ұсынады:
1) Үкімет біздің сайлаушыларымыздың саяси құқықтары мен
азаматтық бостандықтарын қорғау мақсатында аталған түзетулерге дербес
бастамашылық жасау.
2) Орталық сайлау комиссиясы Заңға тиісті толықтырулар
қабылданғанға дейін 2020 жылғы 4 желтоқсанда сайлау заңнамасын бұзушылармен
фото және бейнематериалдарды жіберуге тыйым салу енгізілген кездегідей ОСК қаулысы
шеңберінде ұқсас тыйым салуды енгізу (ОСК қаулысы №44/371).
Айта кетейік, Конституцияға сәйкес, Қазақстан Республикасы билігінің жалғыз көзі халық болып табылады, яғни сайлаушыларға қысым жасау — халықтың өзіне лайықты билікті таңдау конституциялық құқығына қол сұғу.
Құрметпен,
«Ақ жол» ҚДП фракциясының депутаттары
