28
Қараша
Азат Перуашевтың ауыл әкімдерінің өткен диалог-платформасына қатысты пікірі
Бүгін өткен ауыл әкімдерінің диалог алаңы - тәуелсіз Қазақстан тарихында алғаш рет Мемлекет басшысын, Үкімет мүшелерін, Парламент депутаттарын және барлық ауыл және ауылдық округ әкімдерін тікелей, ашық пікір алмасу форматында бірыңғай алаңға жинаған іс-шара.
Бұл кездесудің маңыздылығы өте жоғары. Бұған дейін атап өткенімдей, мұндай деңгейдегі диалог тәуелсіздік жылдарында алғаш рет өткізіліп отыр. Шынында да, бұрындары мұндай форматқа неге лайықты көңіл бөлінбеді екен.
Егер біз мемлекеттік басқару жүйесінің шынымен де жан-жақты болуын, саяси ерік-жігер мен басқарушылық шешімдердің ең жоғары деңгейден әрбір азаматқа дейін жетуін қаласақ, мұндай кездесулер өте маңызды және қажет.
Себебі дәл осы
қала және ауыл әкімдері халықпен, сайлаушылармен тікелей жұмыс істейді.
Қалаларда коммуникациялар айтарлықтай жетілген, бұл әкімдердің тұрғындармен жиі
кездесулері және әлеуметтік желілердегі қызу талқылаулардан көрінеді.
Алайда, ауыл мен ауылдық округтер деңгейінде ұзақ жылдар бойы мемлекет тарапынан олқылықтар болды: мемлекеттік саясат тұрғындар үшін толық көлемінде ұдайы жетіп жатпады. Бүгінгі пікірталас бұл олқылықтың орнын толтыру үшін жасалған маңызды қадам - және, меніңше, өте пайдалы болды.
«Ақ жол» демократиялық партиясы үшін пікірталастың еркін бөлігінде бұған дейін Қостанай аудандық мәслихатының депутаты болып сайланған, ал қазіргі уақытта - Қостанай облысы Владимировка ауылының әкімі болып отырған Әлия Жүнісова есімді өкіліміздің қатынасқаны маңызды. Әлия Мемлекет басшысының алдында сөз сөйлеп, жүйке кәсіпкер әрі көпбалалы ана бола отырып, жерлестерінің әл-ауқатына жауапты болған басшылық қызметке дейінгі жүріп өткен жолы туралы айтып берді.
Сөз сөйлегендердің
барлығы дерлік ауыл әкімдерінің нақты өкілеттіктері мен мүмкіндіктеріне қатысты
өзекті мәселелерді көтерді.
Оларға көбінесе мамандандырылған мекемелер орындауы тиіс міндеттер жүктелетіні; жергілікті әкімдердің өз міндеттерін орындау үшін толық ақпарат пен мемлекеттік базарларға әрқашан қол жеткізе бермейтіні атап өтілді.
Бірақ, менің
ойымша, ең күрделі мәселе бюджет және салық саясаты болды. Әкімдер нақты елді
мекендерде жұмыс істейтін, бірақ салықты орналасқан жеріне емес, тіркеу
мекенжайына қарай төлейтін кәсіпорындардың мысалдарын келтірді.
Нәтижесінде,
тұрғындары осы кәсіпорындарда жұмыс істейтін тұрғындар өз ауылдарының
абаттандырылуы және өмір сүру сапасының жақсаруы түріндегі лайықты нәтижені
көрмейді.
Бұл мәселе, әсіресе, өндіруші компаниялары жұмыс істейтін және олардың қоршаған ортаға төлейтін төлемдері жоғарыға кетіп, қоршаған ортаны қорғауға пайдаланылмайтын аймақтарда өте өзекті.
Мемлекет басшысы
талқылауды қорытындылай келе, бірқатар негізгі мәселелерге тоқталды.
Атап айтқанда,
Президент Қ.Тоқаев ауыл әкімдерін сайлаудағы саяси партиялардың белсенді рөлін
және бұл лауазымды кәсібилендіру қажеттілігін атап өтті.
Жаңадан сайланған көптеген әкімдердің, әсіресе бизнес секторынан келгендердің (бұл біздің партияға да қатысты) мемлекеттік қызметте немесе бюджетті басқаруда бұрын тәжірибесі болмаған. Сондықтан, Президент әкімдер мен осы лауазымдарға үміткерлер үшін жоғары даярлықтың қажеттілігін атап өтті.
Қасым-Жомарт
Кемелұлы көгалдандыру, көше саудасын ұйымдастыру және қоғамдық кеңістіктерді
басқару бөлігінде ауыл әкімдерінің өкілеттіктерін кеңейту ұсыныстармен келісті.
Ол, әсіресе, мемлекет шешімдерінің ең бастапқы деңгейде орындалуын қамтамасыз етіп, күнделікті, көбінесе қиын және байқалмайтын жұмыстардың барлығын дерлік атқаратын ауыл әкімдігі қызметкерлерінің мәртебесін нығайту қажеттілігін атап өтті.
Үшіншіден, Президент әкімдерді қажетсіз функциялардан босату қажеттілігін атап өтті, бұл туралы спикерлер де айтты. Өкілеттіктерді кеңейтумен қатар, жауапкершілікті де күшейту қажет: егер әкім өз міндеттерін орындамаса немесе жұмысына адал болмаса, сайлаушылар, саяси партиялар немесе жергілікті қауымдастық оларды қызметінен айыру тетіктеріне ие болуы керек.
Менің ойымша,
Президенттің әкімдікке үміткерлердің сайлауалды экономикалық бағдарламаларын
үкімет пен аймақтардың жоспарларымен үйлестіру туралы тапсырмасы маңызды
жаңалық болды. Мұндай екіжақты үйлестіру мыналарға мүмкіндік береді:
• бюджеттің нақты мүмкіндіктерін ескеру;
• әкімдердің
жобаларын аудандық және аймақтық стратегияларға біріктіру;
• жоспарлау кезеңінде жергілікті бастамалардың тиімділігін арттыру.
Президенттің төртінші деңгейдегі, яғни ауылдық елді мекендердің бюджеттерін сайлаушылардың өміріне ең жақын бюджеттер ретінде нығайту қажеттілігін атап өтуі кездейсоқ емес.
Ауыл әкімдіктерін
бірыңғай мемлекеттік ақпараттық жүйеге қосу туралы бөлек тапсырма берілді,
осылайша тұрғындар жергілікті мәселелер бойынша өз басшыларымен тікелей
байланыса алады. Президент азаматтардың көбінесе ауыл деңгейінде шешілуі тиіс
мәселелер бойынша Парламент пен Президент әкімшілігіне хат жазуға мәжбүр
болатынын атап өтті.
Сондықтан, ауыл әкімдеріне қалалар мен облыстарда қалыптасқандай жүйелі түрде халыққа есеп беру тапсырылды.
Сондай-ақ, мемлекет басшысы экологиялық төлемдер мен айыппұлдар секілді жергілікті салықтардың бір бөлігі жергілікті бюджетте қалып, тұрғындардың мәселелерін шешуге бағытталатын етіп бюджеттік-салықтық жүйені кемелдендіруді тапсырды.
Қасым-Жомарт Тоқаев цифрландыру, ауылдарды технологиялық модернизациялау және ауылдық кәсіпкерлікті дамыту мәселелеріне де тоқталды. Маңызды сан жарияланды: ауылдардағы бизнесті дамытуға 600 миллиард теңге бөлу жоспарланған, бұл шамамен 20 мың жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді.
Президент ӘКК
қызметіне ерекше тоқталды. Естеріңізге сала кетейін, «Ақ жол» фракциясы
бірыңғай тәсіл мен нормативтік базаның болмауына байланысты ӘКК жұмысын үнемі
сынға алады.
Осы тапсырмасы
арқылы Президент ӘКК үшін жергілікті даму институттары ретінде нақты жұмыс
көлемін белгіледі.
Олардың қызметі ақыры біріңғай форматқа ие болуы керек, бұл кемшілік үшін біз аталмыш мекемені бірнеше рет қатаң сынға алған едік.
Қасым-Жомарт
Кемелұлы парламенттік реформа мәселелерін де қозғады.
Бұрын
хабарлағанымдай, «Ақ жол» партиясы Мемлекеттік кеңесші Ерлан Қарин бастаған
жұмыс тобына 50-ден астам ұсыныс жолдады.
Бұл ұсыныстар
топтың 2 желтоқсандағы отырысында қарала бастайды.
Президент депутаттар санына, халық тарапынан өкілдерге және президенттік квотаны алып тастауға қатысты өз көзқарастарымен бөлісті. Дегенмен, елеулі жұмыстар әлі алда.
Мемлекет басшысы бұл тек түзетулер енгізу мәселесі емес, шын мәнінде жаңа Конституцияны қайта қарау екенін атап өтті — бұл басталып жатқан реформаның маңыздылығын мүлдем жаңа деңгейге көтереді. Сондай-ақ, ол өз ұсыныстары бар екенін де атап өтті, жоспарланған өзгерістердің негізін солар құрайтын шығар.
Форум аясында «Ақ
жол» демпартиясынан сайланған ауыл әкімдерімен және басқа партиялардағы
әріптестермен тілдестік. Олардың барлығы бүгінгі диалогтан үлкен серпін алды.
Қазіргі уақытта заңнамалық деңгейде шешуге тиісті бірқатар мәселелер ашылып отыр: жергілікті басқару және өзін-өзі басқару, бюджеттік және салық кодекстері салаларында.
Осылайша, бүгінгі форум мемлекеттік басқарудың бүкіл тізбегін бірыңғай күн тәртібі мен ырғаққа келтіруге бағытталған ауқымды күш-жігердің бастамасы болып табылады.
Мұндай алаңдар бұрын-соңды жасалмағанын қайталап айтамын, алайда, дәл солар Ақордадан бастап әрбір елді мекенге, әрбір отбасыға, әрбір үйге дейінгі мемлекеттік ерік-жігердің жетуін қамтамасыз етеді.
Бұл бастама
азаматтардың өмір сүру сапасына да, мемлекетке деген сенімін нығайтуға да нақты
әсер ететініне сенімдімін.
