V. Партияға мүшелікке өтудің және шығудың шарты, тәртібі, партия мүшелерін есепке алу, олардың құқықтары мен міндеттері.
15. Әскери қызметтегілерді, ұлттық қауіпсіздік органдарының, құқық қорғау органдарының қызметкерлерін және соттарды есепке алмағанда, Қазақстан Республикасының он сегізге толған азаматы Партия мүшесі бола алады.
16. Партияға шетел азаматтарының, азаматтығы жоқ адамдардың мүше болуына, сондай-ақ ұжымдық мүшелікке жол берілмейді.
17. Партияға мүше болу еріктілік, жекелік және тіркелген негізде жүргізіледі.
18. Партияға мүшелікке қабылдау партияға кіруші адамның:
1) бастауыш Партия ұйымы арқылы Партияның тиісті филиалының Кеңесіне немесе Партия өкілдігіне;
2) тікелей Партияның тиісті филиалының Кеңесіне немесе өкілдігіне ;
3) Партияның Ұлттық кеңесінің Президиуміне жазбаша берген өтініші негізінде жүзеге асырылады.
19. Партия мүшелігіне қабылдау туралы шешім қабылданады:
1) бастауыш Партия ұйымы арқылы Партия тиісті филиалының Кеңесіне немесе өкілдігіне, немесе тікелей Партияның тиісті филиалының Кеңесіне немесе өкілдігіне берілген өтініштер бойынша – тиісті филиалдың Кеңесі немесе өкілдігі;
Партия мүшелігіне қабылдау туралы өтінішке шешуші дауысы бар партия мүшелерінің ұсынымы қоса беріледі. Сонымен қатар, ұсынушыға ұсынылатын тұлға үшін үш жыл ішінде партиялық жауапкершілік жүктеледі;
2) Ұлттық кеңес Президиумі мүшесінің ұсынымы бойынша. Мұндай жағдайда Партияға кіру туралы өтініш тікелей Президиум отырысында берілуі және қаралуы мүмкін.
20. Партия мүшелерінің есебі Партияның тиісті филиалының Кеңесі немесе өкілдігіне немесе Партияның Ұлттық кеңесінің Президиуміне келіп түскен өтініштерді тіркеу жолымен Партияның тиісті филиалының Кеңесі немесе өкілдігі немесе Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумі кейінірек партия мүшелерінің мәлімет базасын қалыптастыру және енгізу арқылы жүзеге асырылады.
Партия мүшелерінің, сондай-ақ партияға мүшелікті куәландыратын құжаттардың мәлімет базаларын қалыптастыру және жүргізу Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумі бекіткен партияға мүшелікті куәландыратын құжатты беру, мәлімет базасын қалыптастыру және енгізу Ережесіне сәйкес жүзеге асырылады.
21. Партия мүшелері мүшелік жарналарды ерікті негізде төлейді. Партия мүшесі оның құрамынан шыққан кезде оның партиядағы мүшелігі тоқтатылғанға дейін жасаған жарналары қайтарылмайды.
22. Партия мүшелігі мынадай жағдайларда тоқтатылады:
1) партия мүшесінің өз бастамасы бойынша – партия мүшелігінен шығуы туралы бастауыш партия ұйымы арқылы Партияның тиісті филиалының Кеңесі немесе өкілдігіне немесе тікелей Партияның тиісті филиалының Кеңесіне немесе өкілдігіне, не партияның Ұлттық кеңесінің Президиуміне берген өтініші және осындай өтініші бойынша оны партиядан шығару жөніндегі тиісті филиалдың Кеңесі немесе өкілдігі немесе партияның Ұлттық кеңесінің Президиумының шешімі негізінде;
2) Партияның бастауыш ұйымының, филиалының (өкілдігінің) бастамасы бойынша - партияның бағдарламалық құжаттары мен Жарғысындағы ережелерді орындамағаны, сондай-ақ партияны жаманатқа қалдыратын және оған зияны тиетін әрекеттер жасағаны үшін, сондай-ақ қайтыс болуына немесе партия мүшесінің басқа партияға кіруіне байланысты партия мүшелігінен шығару жөніндегі тиісті филиалдың Кеңесінің немесе өкілдіктің немесе олардың тиісті партия Конференцияларының (жалпы жиналыстарының), не Партияның Ұлттық кеңесінің, оның Президиумнің шешімі негізінде;
3) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде қарастырылған өзге де жағдайларда.
23. Партия мүшесінің жеке ісін қараған Кеңес мәжілісіне немесе Конференциясына қатысқан тиісті филиалдың Кеңесінің немесе өкілдіктің мүшелерінің немесе Конференция делегаттарының 2/3-сі «партиядан шығарылсын» деп дауыс берген жағдайда, не партия мүшесінің жеке ісін қараған Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумының мәжілісіне немесе Партияның Ұлттық кеңесінің мәжілісіне қатысқан Партия Ұлттық кеңесінің Президиумі мүшелерінің немесе Партия Ұлттық кеңесі мүшелерінің 2/3 бөлігінен кем емес мүшелері оның партиядан шығарылуына дауыс берсе, партиядан шығару туралы шешім заңды деп есептелінеді.
Партиядан шығару туралы шешіммен келіспеген жағдайда, бір ай мерзім ішінде партияның Ұлттық кеңесінің Президиуміне немесе партияның Ұлттық кеңесіне шағымдануға болады.
23.1. Партиядағы мүшеліктің жоғалуы Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутатының, әкімнің және партиядан ұсынылған мемлекеттік билік органдары мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарында өзге де сайланбалы қызмет атқаратын адамның өкілеттігін тоқтатуға әкеп соғады.
24. Партия мүшесінің құқықтары:
- Партияның басқару және бақылау-тексеру органдарын сайлау және оларға сайлану;
- Партияның сайланбалы органдарының жұмысына қатысу және олардың қызметін жетілдіру жөнінде ұсыныстар жасау;
- Партия қызметі және оның басқару органы туралы мәліметтер алу;
- барлық деңгейдегі сайланбалы органдарға Партияның атынан кандидат ретінде ұсынылу;
- Партия жұмысына қатысу жолдарын өзі таңдау;
- Партиядан шығу мәселесін өзі шешу;
- Партия қатарына алу және одан шығу жайлы өтінішін қарайтын Партияның тиісті филиалының Кеңесіне немесе өкілдігінің мәжілісіне қатысу;
- Партияның бүкіл бағдарламалары мен акцияларына қатысу;
- Партия қызметіне материалдық қолдау көрсету.
25. Партия мүшесінің міндеттері:
- Партияның Жарғысы мен Бағдарламасында, басқа да бағдарламалық құжаттарындағы мақсаттар мен міндеттеріне ортақтасу;
- Партияның қызметіне жеке басының қатысуы;
- Партия мүшелігін басқа партияларға да мүше болумен ұштастырмау;
- Партияның Жарғысы мен бағдарламалық құжаттарын бұзбау;
- Партиялық тәртіпті бұзбай ұстану;
- Партияның бағдарламалық мақсаттарын түсіндіру және оларды қорғау;
- Партия органдарының шешімдерін орындау;
- Партияның жарғылық мақсаттары мен міндеттерін орындауға қол жеткізуіне септігін тигізу және ықпал ету;
- Партия қатарына жаңа мүшелер тарту жөнінде жұмыс жүргізу;
- Партияның абыройы мен қызметіне нұқсан келтіруі мүмкін іс-әрекеттерге бармау.
25.1.Партия мүшесіне партиялық іс-шараларда шешуші дауыс беру құқығы партияға мүшеліктің бірінші жылы өткеннен кейін беріледі.
Партияның жаңа мүшесі кеңесші дауыс беру құқығымен бір жылдық сынақ мерзіммен қабылданады.