VІІІ. Партияның Орталық Органдары.
34. Партияның Жоғары органы Партия съезі болып табылады.
34.1. Съезд кем дегенде төрт жылда бір рет және Партияның Ұлттық кеңесінің шешімімен немесе Партия филиалдарының (өкілдіктерінің) кем дегенде жартысының талаптары бойынша қажеттілікке қарай шақырылады.
Партияның іс-әрекетінде кейінге қалдыруға болмайтын мәселелер бойынша кезектен тыс съезд ұйымдастырылған жағдайда Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумының шешімімен Партия Съезін шақыруға жол беріледі.
34.2. Партия Съезінің шешімдері оның жұмысына сайланған делегаттардың жартысынан астамы қатысса өкілетті және егер осы Жарғымен немесе Съездің өз шешімімен өзгешелік болмаса жәй көпшілік дауыспен қабылданады.
34.3. Партияның Съезіне өкілдіктер нормасын және делегаттар сайлау тәртібін Партияның Ұлттық кеңесі және (немесе) Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумі анықтайды.
Егер партия съезіне делегаттар сайлайтын тиісті конференциялардың мәжілістері объективті себептерге байланысты партияның қандай да бір филиалында (өкілдігінде) өтпей қалған болса, онда Партия съезі оның мәжілісінде қатысып отырған тиісті аймақтардың өкілдерін өзінің шешімімен съезд делегаттары құзырында, бірақ облыстардың жалпы санының 1/4 бөлігінен аспаған жағдайда бекітуге құқылы.
Партия Съезінің отырыстары айрықша жағдайларда бейнеконференция режимінде өткізіле алады. Бұндай жағдайларда, қатысушыларды сәйкестендіру, олардың құзыреттігін және дауыс беру нәтижелерін растау, Партияның Ұлттық кеңесі белгілейтін тәртіпте цифрлық технологияларды пайдалану жолымен жүзеге асырылады.
34.4. Партияны ерікті түрде қайта құру және тарату туралы партия съезінің шешімі партияның барлық филиалдарының (өкілдіктерінің) өкілдері қатысқан жағдайда съезд делегаттарының 2/3-нің дауысымен қабылданады.
34.5. Дауыс беру түрі Съездің тиісті мәжілісінде анықталады.
34.6. Партия Съезінің шешімдері түпкілікті және Партияның барлық мүшелері мен органдарының орындауы үшін міндетті болып саналады. Мәселелер Партия ішіндегі пікірсайыс аясынан шығып кетіп, ҚР заңнамаларына қайшы келіп жатса, оған Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес шағым беруге болады.
34.7. Партия Съезі Партия қызметінің барлық мәселелерін шешуге құқылы.
34.8. Партия Съезінің айрықша құзыретіне мыналар жатады:
- Партияның Жарғысы мен Бағдарламасын қабылдау және оларға толықтырулар мен өзгерістер енгізу;
- Партияның Ұлттық кеңесін, Партияның Төрағасын және Партияның бақылау-тексеру комиссиясын сайлау, сондай-ақ олардың есептерін тыңдау және бекіту;
- Партия мүшелерін Қазақстан Республикасының Президенттігіне, Парламент Мәжілісінің депутаттығына кандидат ретінде ұсыну, Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясына тіркеу үшін ұсынылатын депутаттыққа кандидаттардың партиялық тізімін бекіту;
- Партияның басқа заңды тұлғаларды, сондай-ақ Партияның филиалдарын (өкілдіктерін) құруы немесе олардың қызметіне қатысуы жөнінде заңнамалық актілерде белгіленген шеңберде шешім қабылдау;
- Партияны ерікті түрде қайта құру мен тарату туралы шешімді қабылдау;
- Партияның құрылымдық бөлімшелерінің (филиалдарының, өкілдіктерінің) қызметін, оның ішінде мерзімінен бұрын тоқтату туралы, сондай-ақ, басқа заңды тұлғалардың құрамындағы партияның қызметін тоқтату туралы шешім қабылдау;
- Партия бюджетін бекіту;
- Қазақстан Республикасының заңнамаларына сай, Партияның басқа да маңызды мәселелерін шешу.
34.9. Съезд кейбір өкілеттіктерін Съездің арнайы шешімін қабылдау жолымен Партияның Ұлттық кеңесіне, Ұлттық кеңес Президиуміне немесе Партия Төрағасына беруге құқылы.
35. Партияның Ұлттық кеңесі Партияның басқарушы органы болып табылады.
35.1.Партияның Ұлттық кеңесі Партия Съезімен сайланады. Партияның Ұлттық кеңесінің өкілеттік мерзімі – төрт жыл. Партияның Ұлттық кеңесі шешуші дауыс құқығына ие 41 мүшеден тұрады.
Ұлттық кеңеске шешуші дауыс беру құқығына ие мүшелердің санынан аспайтын көлемде кеңесші дауыс беру құқығы бар қосымша мүшелер сайлауға рұқсат беріледі.
Қажеттілік туған жағдайда Партия Съезінің Партияның Ұлттық кеңесінің дербес құрамына қайта сайлау өткізуге құқығы бар.
35.2. Партияның Ұлттық кеңесіне Партия съезінің мәжілістерінің аралығындағы кезеңде шығып кеткендердің орнына өз мүшелерінің 1/4 бөлігіне дейін дербес кооптация жасауға құқық беріледі.
35.3. Партияның Ұлттық кеңесі бір жылда бір реттен кем емес мерзімде Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумының, Партия Төрағасының шешімімен немесе қажеттілікке қарай Партияның Ұлттық кеңесінің 1/3-нен аз емес мүшелерінің талап етуімен шақырылады.
35.4. Партияның Ұлттық кеңесінің мәжілістері мүшелерінің жалпы санының жартысынан астамы қатысқанда өкілетті. Шешім жәй көпшілік дауыспен қабылданады. Дауыс беру формасы тікелей Ұлттық кеңес отырыстарында анықталады, сонымен бірге Ұлттық кеңестің сырттай мәжілістерін өткізу үшін дауыс берудің сауал салу түріне мүмкіндік беріледі.
35.5. Партияның Ұлттық кеңесінің құзыретіне мыналар жатады:
- Партияның Съезін шақыру, Партияның Съезіне өкілдіктер нормасын анықтау және делегаттар сайлау тәртібін анықтау;
- Партия Съезі шешімдерін жүзеге асырудың мониторингі, Партия органдарының жұмысын жақсарту жөнінде ұсыныстар енгізу;
- Партияның құрылымдық бөлімшелерінің (филиалдарының, өкілдіктерінің) қызметін, оның ішінде мерзімінен бұрын тоқтату туралы ұсыныс жасау;
- Партия Төрағасының орынбасарларын сайлау;
- Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің сайлауында Партияның Партиялық тізіміне енгізілген кандидаттар арасынан депутаттық мандаттарды бөлу;
- мәслихаттар депутаттарының, барлық деңгейдегі сайланатын әкімдердің кандидатураларын және Партия филиалдарының (өкілдіктерінің) конференциялары (жалпы жиналыстары) ұсынатын мемлекеттік билік және жергілікті өзін-өзі басқару органдарындағы өзге де сайланбалы лауазымдарға келісу;
- Партияның Ұлттық кеңес Президиумының, Партия Төрағасы орынбасарларының, Партия филиалдарының (өкілдіктерінің) төрағаларының есептерін тыңдау;
- Партияның төменгі тұрған органдарының даулы шешімдерін қарау және шешім қабылдау;
- Партия Съезі мен Партияның Орталық бақылау-тексеру комиссиясының құзырына кірмейтін, Партия қызметінің басқа да мәселелерін қарау және шешу;
- Партия Съезі берген өкілеттіктер.
35.6. Партияның Ұлттық кеңесі өз құзыретіне жататын кейбір өкілеттіктерін Партияның Ұлттық кеңесінің тиісті шешімін қабылдау арқылы Партияның Ұлттық кеңесінің Президиуміне беруге құқылы.
36. Партияның Ұлттық кеңесінің мәжілістері аралығында оның өкілеттігі Партияның Ұлттық кеңесінің Президиуміне жүктеледі.
36.1. Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумі үш айда бір реттен кем емес мерзімде Партия Төрағасының, немесе қажеттілікке қарай, Президиум мүшелерінің 1/3 бастамасымен шақырылады.
36.2. Партияның Ұлттық кеңесі Төралқасының өкілеттік мерзімі – төрт жыл. Партияның Ұлттық кеңесі Төралқасының құрамына лауазымдарына қарай Партия Төрағасы, оның орынбасарлары, Партияның Ұлттық кеңесінің хатшылары, Партияның Бақылау-тексеру комиссиясының төрағасы, партиялық комиссияның төрағасы кіреді.
36.3. Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумі Ұлттық кеңес мәжілістерінің аралығындағы мерзімде шығып кеткендердің орнына мүшелерінің 1/3 бөлігіне дейін дербес кооптация жасауға құқылы.
36.4. Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумының мәжілістері мүшелерінің жалпы санының жартысынан астамы қатысқанда өкілетті. Шешім жәй көпшілік дауыспен қабылданады. Дауыс беру формасы тікелей Ұлттық кеңес Президиумының отырыстарында анықталады, сонымен бірге Ұлттық кеңестің Президиумының сырттай мәжілістерін өткізу үшін дауыс берудің сауал салу түріне мүмкіндік беріледі.
36.5. Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумының құзыретіне мыналар жатады:
- Партияның кезектен тыс съезін шақыру, Партияның кезектен тыс съезінің өкілдік нормасын және делегаттар сайлаудың тәртібін анықтау;
- Партия Съезінің және Партияның Ұлттық кеңесінің шешімдерін жүзеге асыру барысына мониторинг жүргізу;
- Партияның Ұлттық кеңесіне Партия органдарының жұмысын жақсарту, Партияның Съездерін және Ұлттық кеңестің мәжілістерін шақыру жөнінде ұсыныс енгізу;
- Партияның филиалдары (өкілдіктері) жөніндегі Ережені, Партияның бастауыш ұйымдары туралы Ережені, Партияның мәлімет базасын қалыптастыру, жүргізу, партияға мүшелікті куәландыратын құжаттарды беру туралы Ережені, Партияның консультациялық-кеңесші органдары туралы Ережелерді, сондай ақ Партияның фракциялары туралы Ережелерді бекіту;
- Партия филиалдарының (өкілдіктерінің) конференцияларының (жалпы жиналыстарының) Төрағаларын сайлау жөніндегі шешімдерін бекіту;
- Партия филиалдарының (өкілдіктерінің) төрағаларының, сондай-ақ, Партияның баспасөз органдары редакторларының есептерін және ұсыныстарын тыңдау;
- Партияға қабылдау және шығару туралы Партия мүшелерінің өтініштерін қарау және олар бойынша шешімдер қабылдау;
- Партия мүшелерінің партия органдарының даулы шешімдері бойынша шағымдарын қарау;
- Партияның баспасөз органдарының редакторларын бекіту;
- Партия органдарының Партияның Жарғысы мен Бағдарламасына қайшы келетін шешімдерін (Партия съезінің, Партияның Ұлттық кеңесінің және Партия Төрағасының шешімдерінен басқа), Партияның Ұлттық кеңесі қарағанша тоқтата тұру;
- Партияның Ұлттық кеңесі берген өкілеттіктер;
- Партия Съезінің, Партияның Ұлттық кеңесінің, Партия Төрағасының және Партияның Орталық бақылау-тексеру комиссиясының құзыреттеріне кірмейтін Партия қызметінің басқа да мәселелерін қарау және шешу.
36.6 Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумі өзінің құзіретіндегі жекелеген өкілеттіктерді Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумының тиісті шешімін қабылдау арқылы Партия Төрағасына беруге құқылы.
37. Партияның Орталық атқарушы органы Партия Төрағасы болып табылады.
37.1. Партия Төрағасы Партия съезімен төрт жыл мерзімге сайланады. Қажеттілік болған жағдайда, Партияның Ұлттық кеңесінің бастамасымен Партия Төрағасын мерзімінен бұрын сайлауға жол беріледі (импичмент).
37.2. Партияның Төрағасы өз іс-әрекеттері мен шешімдерінде Партия Съезіне бағынады және есеп береді. Партияның, оның қатардағы мүшелерінің өзекті мақсаттары мен мүдделерін, Қазақстан Республикасының заңнамасын және осы Жарғыны басшылыққа алады.
37.3. Партия Төрағасы Партияны ағымдағы басқаруды тұрақты негізде жүзеге асырады. Партия Төрағасы:
- Партияның орталық, аймақтық және жергілікті органдарының жұмысын ұйымдастырады, олардың біртұтас ұйымдық құрылым ретіндегі үйлестірілуін және өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді.
- Партия Съезінің, Партияның Ұлттық кеңесінің және Партия Ұлттық кеңесінің Президиумының қаулылары мен хаттамаларына, өз құзыреті шеңберіндегі басқа да құжаттарға қол қояды;
- мемлекеттік билік органдарында, барлық өзге органдар мен ұйымдарда, халықаралық қарым-қатынастарда Партияның атынан өкілдік ете алады;
- Лауазымы бойынша Партияның Ұлттық кеңесінің және Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумының мүшесі болып табылады, Партияның Ұлттық кеңесіне және Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумының жұмысына басшылық жасайды, оның мәжілістерін шақырып, төрағалық етеді;
- Партияның Съезінің, Ұлттық кеңесінің және Ұлттық кеңес Президиумының қарауына оларда қаралатын мәселелер бойынша шешімдер мен құжаттардың жобаларын ұсынады.
- Партияның Ұлттық кеңесінің қарауына Партия Төрағасы орынбасарларының кандидатураларын ұсынады және олардың міндеттерін бөліп береді;
- Партия филиалдарының ( өкілдіктерінің) жетекшілерінің сайлануын бекітеді және оларға берілетін Бас сенім хаттарға қол қояды, есептерін тыңдайды;
- Партияның Ұлттық кеңесінің Президиумының бекітуіне Партияның баспасөз органдарының редакторларының кандидатураларын ұсынады;
- Партия қызметін тиісті қаржылық және материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз етуді, Партияның штаттық қызметкерлерінің еңбек құқының сақталуын ұйымдастыру үшін жеке жауапкершілік алады;
- Партияның материалдық жауапкершілік алатын тұлғасы, Партия мүлкі мен қаржысының бірыңғай өкімдік етушісі болып табылады, олардың өз орнына пайдаланылуын басқаруды, ұйымдастыру және бақылауды жүзеге асырады;
- Партияның оралымды қызметін қамтамасыз ету үшін Партияның Орталық аппаратын құрады, оның штаттық қызметкерлерін, сондай-ақ Партия филиалдарының (өкілдіктерінің) аппараттарының штаттық қызметкерлерін ҚР еңбек заңнамасына және осы Жарғыға сәйкес тағайындайды және шығарады.
- Партияның кез келген мүшелерінің және органдарының Партия жұмысын жақсартуға және оның тиімділігін арттыруға бағытталған ұсыныстарын қарайды;
- Партия Съезінің, Ұлттық кеңесінің және Ұлттық кеңес Президиумының қарауына Партия жұмысын жақсартуға және оның тиімділігін арттыру жөнінде ұсыныстар береді;
- Қазақстан Республикасының заңнамаларына және осы Жарғыға қайшы келмейтін басқа да қызметтерді атқарады.
- Партия Төрағасы өзінің құзырындағы жекелеген өкілеттіктерін Партия Төрағасының тиісті шешімін қабылдау арқылы Партия Төрағасының орынбасарларына не Партияның Орталық аппаратына беруге құқылы.
37.4. Партия Төрағасының орынбасарлары:
- Партия Төрағасы орынбасарларының арасындағы міндеттерін бөлісу бойынша анықталған функцияларды атқарады;
- Партия Төрағасымен келісім бойынша Партияны мемлекеттік билік органдарында, басқа да органдар мен ұжымдарда, сондай-ақ халықаралық қатынастарда өкілдік ете алады; - Қазақстан Республикасы заңнамаларына және осы Жарғыға қарама-қайшы келмейтін Партия Төрағасы берген өкілеттік аясындағы басқа да функцияларды атқарады.
38. Партияның Бақылау-тексеру комиссиясы Партиялық қаржылық бақылаудың бірыңғай органы болып табылады.
38.1. Партияның Бақылау-тексеру комиссиясы Партия съезінде осы комиссияның Төрағасын сайлаумен қатар төрт жыл мерзімге сайланады. Қажеттілік болған жағдайда, Партияның Ұлттық кеңесінің, Ұлттық кеңес Президиумының не Партия Төрағасының бастамасы бойынша Бақылау-тексеру комиссиясының және оның Төрағасын мерзімінен бұрын сайлауға жол беріледі.
38.2. Партияның Бақылау-тексеру комиссиясы Съездер аралығында мерзімде шығып кеткендердің орнына мүшелерінің 1/4-не кооптация жасауға құқылы;
38.3. Партияның Бақылау-тексеру комиссиясының отырысы қажеттілікке қарай, бірақ жылына кем дегенде бір рет шақырылады;
38.4. Партияның Бақылау-тексеру комиссиясының отырысы Комиссия мүшелерінің жартысынан астамы қатысқанда өкілетті.
38.5. Партияның Бақылау-тексеру комиссиясының құзіретіне Партияның және Партия филиалдарының (өкілдіктерінің) басқарушы органдарының, Партияның Орталық аппараты мен баспа органдарының қаржылық және шаруашылық қызметін бақылау жатқызылады;
38.6. Партияның Орталық бақылау-тексеру комиссиясы өз қызметінде Қазақстан Республикасының заңнамасын, Партия Жарғысын, сондай-ақ бақылау-тексеру туралы Ережені басшылыққа алады.
38.7. Партияның Бақылау-тексеру комиссиясы Партияның Съезіне есеп береді.
38.8. Партияның Бақылау-тексеру комиссиясы қажет болған жағдайда өз жұмысына тәуелсіз сарапшыларды тарта алады.